Ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία και διαβήτης τύπου 2

Η ετερόζυγη οικογενής υπερχοληστερολαιμία (HeFH) είναι μια γενετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL) χοληστερόλης, η οποία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο πρώιμων καρδιαγγειακών παθήσεων.

Η HeFH κληρονομείται με αυτοσωματικό επικρατούντα τρόπο, πράγμα που σημαίνει ότι ένα άτομο χρειάζεται να κληρονομήσει μόνο ένα αντίγραφο του μεταλλαγμένου γονιδίου από έναν γονέα για να αναπτύξει την πάθηση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα 50% πιθανότητα μεταβίβασης του γονιδίου στους απογόνους.

Επιπολασμός

Προσβάλλει περίπου 1 στα 500 άτομα παγκοσμίως, με υψηλότερα ποσοστά να παρατηρούνται σε συγκεκριμένους πληθυσμούς, όπως αυτοί της ευρωπαϊκής καταγωγής, όπου μπορεί να εμφανιστεί σε περίπου 1 στα 200 άτομα.

Παθοφυσιολογία

Το πρόβλημα προκύπτει λόγω μεταλλάξεων στους υποδοχείς της LDL, όπως ο LDLR. Αυτό εμποδίζει τον οργανισμό να αποβάλει την LDL χοληστερόλη στην κυκλοφορία του αίματος. Κατά συνέπεια, η LDL χοληστερόλη συσσωρεύεται σε υψηλές συγκεντρώσεις, τις περισσότερες φορές πάνω από την 95η εκατοστιαία θέση για την ηλικία και το φύλο.

Τα άτομα με HeFH δεν θα έχουν αρχικά συμπτώματα, αλλά πιθανότατα θα αναπτύξουν καρδιακή νόσο σε σχετικά νεαρή ηλικία. Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν περιλαμβάνουν μαλακά εξογκώματα χοληστερόλης στους τένοντες (ξανθώματα) και μέσα και γύρω από τα μάτια (τόξο κερατοειδούς).

Εάν έχετε HeFH και δεν λάβετε θεραπεία, είναι πολύ πιο πιθανό να πάθετε καρδιακή προσβολή ή άλλα καρδιακά προβλήματα. Αυτά μπορεί να συμβούν όταν είστε νέοι (30-40 ετών).

Διάγνωση και αντιμετώπιση

Η διάγνωση περιλαμβάνει συνήθως έλεγχο των επιπέδων των λιπιδίων και οικογενειακό ιστορικό. Η αλλαγή του τρόπου ζωής (διατροφή και άσκηση) και η λήψη φαρμάκων, κυρίως στατινών και άλλων φαρμάκων που μειώνουν τη χοληστερόλη, αποτελεί μέρος της αντιμετώπισής της. Ο εντοπισμός και η έγκαιρη αντιμετώπιση των επιπλοκών είναι πιο σημαντική για την ελαχιστοποίηση των καρδιακών κινδύνων.

Η σχέση με το διαβήτη τύπου 2 (TD2)

Έχει αναφερθεί ότι οι ασθενείς με HeFH έχουν σημαντικά χαμηλότερο επιπολασμό του διαβήτη Τ2 σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Για παράδειγμα, μια μελέτη διαπίστωσε ότι ο επιπολασμός του T2D σε ασθενείς με HeFH ήταν 5,94% σε σύγκριση με 9,44% στον γενικό πληθυσμό, υποδεικνύοντας μια προστατευτική επίδραση έναντι του διαβήτη ([OR]: 0,606)

Οι μηχανισμοί πίσω από αυτόν τον χαμηλότερο επιπολασμό δεν είναι πλήρως κατανοητοί, αλλά έχουν προταθεί διάφορες υποθέσεις. Μια πρόταση είναι ότι τα β-κύτταρα του παγκρέατος σε ασθενείς με HeFH μπορεί να έχουν μειωμένη πρόσληψη χοληστερόλης, οδηγώντας σε βελτιωμένη λειτουργία και επιβίωση. Επιπλέον, η μειωμένη πρόσληψη LDL στους περιφερικούς ιστούς μπορεί να επηρεάσει τα μονοπάτια σηματοδότησης της ινσουλίνης και το μεταβολισμό της γλυκόζης.

Νέα ευρήματα

Δεδομένα από το μητρώο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης European Atherosclerosis Society Familial Hypercholesterolaemia Studies Collaboration (EAS FHSC) δείχνουν ότι τα περισσότερα άτομα με ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία διατρέχουν κίνδυνο για διαβήτη Τ2. Ο κίνδυνος ήταν υψηλότερος σε όσους είχαν υπέρβαρο ή παχυσαρκία, χρησιμοποιούσαν στατίνες και ήταν μεγαλύτερης ηλικίας. Αυτό είναι παρόμοιο με τους παράγοντες κινδύνου για διαβήτη Τ2 στο γενικό πληθυσμό.

Τα δεδομένα που εξετάστηκαν στη νέα μελέτη αφορούσαν 46.683 ενήλικες από 44 χώρες, εκ των οποίων οι 24.784 είχαν ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία. Συνολικά, το 5,7% των 24.784 ενηλίκων είχαν T2D. Επίσης βρέθηκε ότι η εμφάνιση διαβήτη Τ2 ήταν υψηλότερη σε άτομα από την Ανατολική Μεσόγειο (σχεδόν 30,0%), τη Νοτιοανατολική Ασία και τον Δυτικό Ειρηνικό (12,0%) και την Αμερική (8,5%).

Η μελέτη είχε περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένου του άνισου αριθμού ατόμων που συμμετείχαν από κάθε έθνος και περιοχή του κόσμου.

Πηγές

  • Climent, E., Pérez-Calahorra, S., Marco-Benedí, V. et al. Effect of LDL cholesterol, statins and presence of mutations on the prevalence of type 2 diabetes in heterozygous familial hypercholesterolemia. Sci Rep 7, 5596 (2017). https://doi.org/10.1038/s41598-017-06101-6
  • https://emedicine.medscape.com/article/121298-overview
  • Turgeon RD, Barry AR, Pearson GJ. Familial hypercholesterolemia: Review of diagnosis, screening, and treatment. Can Fam Physician. 2016 Jan;62(1):32-7. PMID: 26796832; PMCID: PMC4721838.
  • Besseling J, Kastelein JJP, Defesche JC, Hutten BA, Hovingh GK. Association Between Familial Hypercholesterolemia and Prevalence of Type 2 Diabetes Mellitus. JAMA. 2015;313(10):1029–1036. doi:10.1001/jama.2015.1206
  • Type 2 diabetes in familial hypercholesterolaemia: another look at traditional risk factorsCuchel, Marina et al.The Lancet Diabetes & Endocrinology, Volume 12, Issue 11, 779 – 780