Προκαλεί το κρέας άνοια;

Ομάδα diaitologoi.gr
Επιστημονικά νέα
12 Φεβρουαρίου, 2025

Η άνοια και η νόσος Αλτσχάιμερ (ΝΑ) παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με εκτίμηση το 2023 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, από αυτές τις νόσους επηρεάζονται πάνω από 55 εκατομμύρια ανθρώπους σε παγκόσμια κλίμακα.

Όλο και πιο συχνά εμφανίζονται επιστημονικά δεδομένα που δείχνουν ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση και στην εξέλιξη το συγκεκριμένο παθολογικών καταστάσεων. Τα ερευνητικά δεδομένα αναγνωρίζουν ότι επεξεργασμένο κρέας σε πολύ μεγάλο ποσοστό έχει σημαντική επίδραση στην νευροεκφύλιση.

Τα αποτελέσματα των ερευνών

Μια μελέτη του 2021 στην επιθεώρηση The American Journal of Clinical Nutrition διαπίστωσε ότι η υψηλότερη πρόσληψη επεξεργασμένου κρέατος συνδέεται με 44% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, ενώ το μη επεξεργασμένο κόκκινο κρέας δεν παρουσίασε σημαντικό κίνδυνο (Zhang et al., 2021).

Η μελέτη UK Biobank Study (2022, The American Journal of Clinical Nutrition), στην οποία συμμετείχαν 500.000 άτομα, διαπίστωσε ότι η κατανάλωση >25γρ/ημέρα επεξεργασμένου κρέατος (μπέικον, λουκάνικα, αλλαντικά) αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ. Αντίθετα, η μέτρια κατανάλωση μη επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος (50-100g/ημέρα) δεν έδειξε δυσμενείς επιδράσεις (Feng et al., 2022).

Μια μετα-ανάλυση του 2022 στο Nutrients εξέτασε 11 μελέτες κοόρτης και διαπίστωσε ότι η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας κατά 32%, ενώ το μη επεξεργασμένο κόκκινο κρέας δεν είχε σημαντική συσχέτιση (Anastasiou et al., 2022).

Μια άλλη μετα-ανάλυση στο BMC Medicine (2021) διαπίστωσε μια δοσοεξαρτώμενη σχέση: η κατανάλωση >75 γρ. επεξεργασμένου κρέατος ημερησίως συνδέθηκε με υψηλότερο κίνδυνο άνοιας, ενώ το άπαχο κόκκινο κρέας είχε ουδέτερη επίδραση (Bourassa et al., 2021).

Ανάλυση του 2025 έδειξε ότι τα άτομα που κατανάλωναν πάνω από το ένα τέταρτο της μερίδας επεξεργασμένου κρέατος την ημέρα, δηλαδή περίπου δύο ολόκληρες μερίδες την εβδομάδα, είχαν 13% υψηλότερο κίνδυνο άνοιας σε σύγκριση με εκείνους που κατανάλωναν λιγότερο από το ένα δέκατο της μερίδας την ημέρα, που αντιστοιχεί σε περίπου τρεις ολόκληρες μερίδες το μήνα. Μια τυπική μερίδα κόκκινου κρέατος είναι περίπου 100-120 γραμμ.

Ωστόσο, η αντικατάσταση μιας μερίδας την ημέρα επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος με μια μερίδα ψάρι, ξηρούς καρπούς και όσπρια ή κοτόπουλο συσχετίστηκε με 28%, 19% και 16% χαμηλότερο κίνδυνο για άνοια, αντίστοιχα. (Yuhan Li et al., 2025).

Πιθανοί βιολογικοί μηχανισμοί που συνδέουν το κόκκινο κρέας με τη γνωστική έκπτωση

Φλεγμονή & Οξειδωτικό στρες

Τα υψηλά κορεσμένα λιπαρά του κόκκινου κρέατος πυροδοτούν χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού, βασικό παράγοντα νευροεκφυλισμού (Heneka et al., 2020).

Τα επεξεργασμένα κρέατα περιέχουν νιτρικά/νιτρώδη, τα οποία προάγουν τη νευροφλεγμονή και το οξειδωτικό στρες, καταστρέφοντας τα μιτοχόνδρια των νευρώνων (Peters et al., 2021).

Προϊόντα τελικής γλυκοποίησης (AGEs)

Το κόκκινο κρέας, ιδίως όταν ψήνεται στη σχάρα ή τηγανίζεται, αυξάνει τα AGEs, τα οποία επιταχύνουν τη γήρανση του εγκεφάλου και συμβάλλουν στη συσσώρευση πλάκας αμυλοειδούς βήτα, χαρακτηριστικό γνώρισμα της νόσου Αλτσχάιμερ (Uribarri et al., 2021).

Συσσώρευση σιδήρου στον εγκέφαλο

Η περίσσεια αιμικού σιδήρου από το κόκκινο κρέας μπορεί να συσσωρευτεί στον εγκέφαλο, προάγοντας το οξειδωτικό στρες και επιταχύνοντας τον νευροεκφυλισμό (Ward et al., 2020).

Μελέτες δείχνουν ότι η υπερφόρτωση με σίδηρο στον ιππόκαμπο συνδέεται με γνωστική εξασθένιση (Smith et al., 2021).

Διαταραχές του μικροβιώματος του εντέρου

Ο μεταβολισμός του κόκκινου κρέατος αυξάνει την παραγωγή τριμεθυλαμίνης-N-οξειδίου (TMAO), το οποίο συμβάλλει στην αγγειακή δυσλειτουργία και τη γνωστική έκπτωση (Wu et al., 2022).

Η δυτική διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινο κρέας μειώνει τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου (Bifidobacteria, Lactobacilli), επηρεάζοντας την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών (Cattaneo et al., 2020).

Θα πρέπει να αποφεύγετε το κόκκινο κρέας για την υγεία του εγκεφάλου;

  • Το επεξεργασμένο κόκκινο κρέας αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο άνοιας. Δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα για το μέτρια επεξεργασμένο ή το μη επεξεργασμένο κόκκινο κρέας.
  • Οι βιολογικοί μηχανισμοί – φλεγμονή, συσσώρευση σιδήρου και διαταραχή του μικροβιώματος του εντέρου – επιβάλουν μια διαφορετική στρατηγική στην κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Μικρότερες ποσότητες με μικρότερη συχνότητα.
  • Η μεσογειακή διατροφή αλλά και τα διατροφικά σχήματα που  είναι πλούσια σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης παρέχουν ισχυρή προστασία στην υγεία του εγκεφάλου. Αντίθετα τα διατροφικά πρότυπα που βασίζονται σε πολυεπεξεργασμένα τρόφιμα ενέχουν κινδύνους

Πηγές

  • Zhang, H. et al. (2021). Red meat intake and cognitive decline. The American Journal of Clinical Nutrition, 114(4), 1035-1043.
  • Bourassa, M. et al. (2021). Processed meat and dementia risk. BMC Medicine, 19(1), 68.
  • Wu, C. et al. (2022). TMAO and neurodegeneration: The gut-brain connection. Frontiers in Neuroscience, 16, 789651.
  • Orlich, M. J. et al. (2022). Vegetarian diet and Alzheimer’s risk. Neurology, 98(4), e295-e306.
  • Martínez-Lapiscina, E. H. et al. (2023). Mediterranean diet and cognitive function. Alzheimer’s & Dementia, 19(5), 982-995.
  • Yuhan Li, et al. (2025). Long-Term Intake of Red Meat in Relation to Dementia Risk and Cognitive Function in US Adults.  Neurology. 104 (3) https://doi.org/10.1212/WNL.0000000000210286