GLP-1, ναι ή όχι;

Οι μελέτες το δείχνουν, τα επιδημιολογικά δεδομένα το αποδεικνύουν. Η παχυσαρκία σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα που διαρκώς διογκώνεται. Αλλά μαζί και τα νοσήματα που σχετίζονται με αυτή. Και κάπου εγώ προκύπτουν τα GLP1.

 Τα ποσοστά στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν ότι οι υπέρβαροι ή οι παχύσαρκοι έχουν υπερδιπλασιαστεί τις τελευταίες 3 δεκαετίες. Μέχρι το 2050, αναμένεται ότι 213 εκατομμύρια ενήλικες (ηλικίας > 25 ετών) και 43 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.

Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί μια σειρά από φάρμακα, τα GLP-1, που αρχικά αναπτύχθηκαν και συνταγογραφήθηκαν για τον διαβήτη. Έχουν δείξει σημαντικά θετικά αποτελέσματα και στη προσπάθεια διαχείρισης ή απώλεια βάρους. Η δημοτικότητά τους είναι σίγουρα στα ύψη. Μεταξύ των τελευταίων 6 μηνών του 2022 και των τελευταίων 6 μηνών του 2024, ο αριθμός των ασθενών στους οποίους συνταγογραφήθηκαν GLP-1 αυξήθηκε κατά 132,6%.

Πραγματικά έχουν δείξει αποτελεσματικότητα στην απώλεια βάρους.

Μια ανασκόπηση του 2022 και μετα-ανάλυση 22 δοκιμών (17.183 ασθενείς) διαπίστωσε ότι το 50,2% και το 17,5% των ατόμων που έλαβαν θεραπεία με GLP-1 είχαν απώλεια βάρους ≥ 5% και ≥ 10%, αντίστοιχα, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.

‘Άλλη ανασκόπηση του 2023, 41 δοκιμών (15.135 ασθενείς) διαπίστωσε ότι σε σύγκριση με τους μάρτυρες, οι GLP-1 μείωσαν σημαντικά το σωματικό βάρος, τον δείκτη μάζας σώματος, την περιφέρεια μέσης και τον λόγο μέσης προς γοφούς.

Παρενέργειες

Υπάρχουν πολλά δημοσιεύματα που αναφέρουν τα εντυπωσιακά αποτελέσματα της εφαρμογής τους. Αλλά πάντα υπάρχουν και οι παρενέργειες. Η πιο ακραία αφορά Βρετανίδα νοσηλεύτρια που πέθανε από τη χρήση τιρεζεπατίδης. Το πιστοποιητικό θανάτου της νοσηλεύτριας ανέφερε ως άμεσες αιτίες θανάτου την ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων, το σηπτικό σοκ και την παγκρεατίτιδα, με τη “χρήση της συνταγογραφούμενης τιρεζεπατίδης”. Σύμφωνα με ρεπορτάζ τηλεόρασης υπάρχουν ακόμα 23 ύποπτα περιστατικά θανάτων που συνδέονται με τη χρήση σεμαγλουτίδης από το 2019 έως σήμερα.

Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες παρενέργειες που αναφέρθηκαν με τα GLP-1 είναι γαστρεντερικά προβλήματα όπως ναυτία, διάρροια, δυσκοιλιότητα και έμετος. Οι περισσότερες εμφανίζονται κατά την έναρξη και την κλιμάκωση της δόσης και μειώνονται τις επόμενες εβδομάδες. Ωστόσο, μελέτες έχουν επίσης αναφέρει σοβαρές ανεπιθύμητες παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένου υψηλότερου κινδύνου για παγκρεατίτιδα, απόφραξη του εντέρου και γαστροπάρεση, καθώς και σημαντικά υψηλότερου κινδύνου για παθήσεις της χοληδόχου κύστης και των χοληφόρων.  Αυτές οι παρενέργειες πολλές φορές είναι και η αιτία που αρκετοί ασθενείς σταματούν τη λήψη αυτών των φαρμάκων. Μελέτη που βασίστηκε σε δεδομένα αναφορών φαρμακοεπαγύπνισης έδειξε ότι οι παρενέργεις εμφανίζονται πιο συχνά στις γυναίκες αλλά και στα νεαρότερα άτομα.

Υπάρχουν επίσης και οι υποψίες ότι διάφοροι τύποι καρκίνου δυνητικά σχετίζονται με τα GLP-1. Τα μέχρι σήμερα όμως αποτελέσματα των ερευνών είναι αντιφατικά. Σε ένα πρόσφατο άρθρο ανασκόπησης, υπάρχουν μόνο ασυνεπή δεδομένα που συνδέουν τα GLP-1 με τον καρκίνο του θυρεοειδούς και τον καρκίνο του μυελού του θυρεοειδούς και ότι η πιθανή συσχέτισή τους με τον καρκίνο του παγκρέατος δεν έχει υποστηριχθεί από αποτελέσματα τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών ή με δεδομένα από την εφαρμογή τους.

Απώλεια βάρους και μυϊκός ιστός

Υπάρχει σημαντική απώλεια βάρους αλλά τι πραγματικά εκφράζει αυτή η απώλεια; Υπάρχει έντονος προβληματισμός σε αυτό το θέμα. Ειδικότερα με το θέμα της απώλειας άλιπης μάζας και μυϊκής δύναμης.  Κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία σε ηλικιωμένα άτομα με παχυσαρκία και προχωρημένη ηπατική, καρδιαγγειακή ή νεφρική νόσο.

Ψυχική υγεία

Υπήρξαν αναφορές για πιθανό αυτοκτονικό ιδεασμό που σχετίζεται με τα GLP-1. Από τον Νοέμβριο του 2000 έως τον Αύγουστο του 2023, αναφέρθηκαν συνολικά 107 περιπτώσεις αυτοκτονικών και/ή αυτοτραυματισμών με σεμαγλουτίδη (διάμεση ηλικία 48 ετών, 55% γυναίκες) και 162 με λιραγλουτίδη (διάμεση ηλικία 47 ετών, 61% γυναίκες).

Πρόσφατα αποτελέσματα από μια μελέτη κοόρτης και μια post hoc ανάλυση τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτά τα φάρμακα αυξάνουν τον αυτοκτονικό ιδεασμό ή τη συμπεριφορά.

GLP-1 και διατροφή

Όπως επισημαίνουν πολλοί ερευνητές, η χρήση τους μόνο δεν αποτελεί τη λύση του προβλήματος. Κατά την διάρκεια της εφαρμογής της φαρμακευτικής αγωγής , είναι επιβεβλημένη και η τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς αλλά και του τρόπου ζωής. Τα σκευάσματα αυτά από μόνα τους ΔΕΝ λύνουν το πρόβλημα. Αποτελούν ένα σημαντικό βοήθημα γιατί διαχειρίζονται το σημαντικότερο εμπόδιο. Την πείνα.

Αυτό που δεν μπορούν να κάνουν είναι να λύσουν ή να διορθώσουν τη κακή σχέση με το φαγητό ή την συναισθηματική υπερφαγία. Οι πρόσφατα δημοσιευμένες συστάσεις σημειώνουν ότι οι ασθενείς θα πρέπει να παραπέμπονται σε εγγεγραμμένο διαιτολόγο για να “συμπληρώνουν και να υποστηρίζουν” τη θεραπεία με φάρμακα κατά της παχυσαρκίας.

Πηγές

• National-level and state-level prevalence of overweight and obesity among children, adolescents, and adults in the USA, 1990–2021, and forecasts up to 2050 Ng, Marie et al. The Lancet, Volume 404, Issue 10469, 2278 – 2298Lin K, Mehrotra A, Tsai TC. Metabolic Bariatric Surgery in the Era of GLP-1 Receptor Agonists for Obesity Management. JAMA Netw Open. 2024;7(10):e2441380. doi:10.1001/jamanetworkopen.2024.41380
• https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2451847622000689
• Yupeng Liu, Binye Ruan, Huinan Jiang, Siyu Le, Yi Liu, Xuemei Ao, Yufeng Huang, Xudong Shi, Ru Xue, Xiaoyi Fu, Shuran Wang, The Weight-loss Effect of GLP-1RAs Glucagon-Like Peptide-1 Receptor Agonists in Non-diabetic Individuals with Overweight or Obesity: A Systematic Review with Meta-Analysis and Trial Sequential Analysis of Randomized Controlled Trials, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 118, Issue 3, 2023, Pages 614-626, ISSN 0002-9165, https://doi.org/10.1016/j.ajcnut.2023.04.017.
• Daniel J. Drucker; Efficacy and Safety of GLP-1 Medicines for Type 2 Diabetes and Obesity. Diabetes Care 21 October 2024; 47 (11): 1873–1888. https://doi.org/10.2337/dci24-0003
• Schoretsanitis G, Weiler S, Barbui C, Raschi E, Gastaldon C. Disproportionality Analysis From World Health Organization Data on Semaglutide, Liraglutide, and Suicidality. JAMA Netw Open. 2024;7(8):e2423385. doi:10.1001/jamanetworkopen.2024.23385
• Almandoz JP, Wadden TA, Tewksbury C, et al. Nutritional considerations with antiobesity medications. Obesity (Silver Spring). 2024; 32(9): 1613-1631. doi:10.1002/oby.24067